از زمان های خیلی دور همواره این سوال بین روان شناسان خانواده مطرح بوده است که آیا شباهت ها باعث به وجود آمدن ازدواج موفق می شود یا تفاوت ها؟ پژوهش های به عمل آمده نشان می دهد که باثبات ترین ازدواج ها آنهایی هستند که زن و شوهر بیشترین شباهتها را با هم داشته اند. استفن وایت معتقد است: « با توجه به بررسی های بالینی، شباهت های اخلاقی و شخصیتی زن و شوهر روی موفقیت ازدواج آنها نقش تعیین کننده ای دارد».

میزان بی ثباتی و طلاق در زوج های به هم شبیه، کمتر مشاهده می شود.
با توجه به نتایج به دست آمده، نداشتن شباهت با بی ثباتی و طلاق همراه است. بعضی از روان شناسان شباهت های موجود بین زوجین را در حکم سپرده بانکی تلقی نموده و اشاره می کنند اگر میزان سپرده بانکی شما رقم بزرگی باشد و میزان بدهی بانکی شما کم باشد، در این صورت در مقابل بحران های اقتصادی بهتر می توانید مقاومت کنید و به نحو احسن احساس امنیت نمائید. ولی اگر میزان بدهی های شما نسبت به سپرده بانکی کم باشد، به همان نسبت احتمال این که دچار مشکل شوید زیاد خواهد بود.
این تشبیه نشان می دهد که هر قدر تشابه بین زوجین بیشتر باشد، به همان نسبت احتمال این که دچار بحران شوند، زیاد خواهد شد. سوالی که مطرح می شود این است که وجود کدام یک از تشابهات مطلقاً برای ازدواج لازم هستند؟

هوش :اگر هوش زن و شوهر به یک اندازه باشد، رابطه زناشویی با گرفتاری کمتری رو به رو می شود. توجه داشته باشید که تحصیلات ملاک نظر نیست، زیرا بعضی از اشخاص بسیار باهوش به هر دلیل ممکن است به کالج و دانشگاه راه پیدا نکنند. منظور این است که زن و شوهر به لحاظ بهره هوشی باید در یک ردیف قرار داشته باشند، باید بتوانند اشیا و امور را به یک شکل ببینند و درباره آنها به یک شکل صحبت کنند. اگر یکی از طرفین ازدواج اغلب گمان می کند که همسرش متوجه منظور او نشده است، شرایط خوشایندی بین آنها برقرار نمی شود. بررسی های به عمل آمده نیز نشان می دهند اگر بهره هوشی زن و شوهر در یک ردیف یا نزدیک به هم باشند، ثبات ازدواج بیشتر می شود.

ارزش ها :لازم است که زن و شوهر درباره بسیاری از ارزش ها وحدت نظر داشته باشند. مثلا مهم است که زن و شوهر درباره معنویات یا زندگی خانوادگی اختلاف نداشته باشند. اگر در این زمینه ها وحدت نظری وجود نداشته باشد، بروز اصطکاک میان آنها حتمی است.

علایق:اگر زن و شوهر در بسیاری از زمینه ها علایق مشترک داشته باشند، زندگی به کام شان شیرین می شود. در این میان هر چه تنوع علایق مشترک بیشتر باشد، بهتر است.

توقع از نظامات خانوادگی  :زن و شوهر بایستی درباره وظایف و مسئولیت های یکدیگر در رابطه زناشویی وحدت نظر داشته باشند. طرز فکر افراد در این زمینه کاملاً به دو نوع تقسیم می شود. بعضی از افراد در مورد وظایف و مسئولیت های زن و شوهر به طور سنتی فکر می کنند، بدین معنا که مدیریت داخلی منزل به عهده زن است و مرد نیز به عنوان مدیر بیرونی منزل یا نان آور خانواده تلقی می شود. فردی که در این زمینه به طور سنتی فکر می کند، باید با فردی ازدواج کند که با او هم فکر است، اما اکنون که نقش های زن و مرد دستخوش تغییرات زیادی شده است، عده ای معتقد به تساوی حقوق بین زن و مرد هستند و وظایف و مسئولیت های مشابهی نیز برای آنان قایل می شوند. افرادی که این اعتقاد را دارند، باید با همفکران خود ازدواج کنند. اما تفاوت های مساله ساز کدام ها هستند یا به عبارت دیگر چه تفاوت هایی می توانند به خوشبختی زندگی زناشویی آسیب برسانند. در پاسخ به این سوال باید گفت اختلافاتی که می توانند به خوشبختی زندگی زناشویی لطمه بزنند، عبارتند از:

1ـ میزان انرژی:

وقتی یکی از طرفین ازدواج پرانرژی باشد و در مقابل همسر او کم انرژی، این افراد با مشکلات عدیده ای برخورد می کنند. اختلاف در میزان انرژی در زمینه های مختلف خود نمایان می شود که از جمله می توان به معاشرت های اجتماعی، فعالیت های مذهبی و... اشاره کرد. در انجام فعالیت های مربوط به خانه نیز سطح انرژی میان زن و شوهر اغلب مساله ساز می شود، مثلا ممکن است زن بخواهد کارهایی را روزهای تعطیل آخر هفته در منزل انجام دهد و شوهر علاقمند باشد که پای تلویزیون بنشیند یا روزنامه بخواند.

2 ـ عادات شخصی:

وقتی زن و شوهر عادت های شخصی متفاوتی داشته باشند، به تدریج وحدت میان آنها رو به نقصان می رود. از جمله عادت های مساله ساز می توان به این موارد اشره کرد: وقت شناسی، نظم و ترتیب ، وابستگی، احساس مسئولیت و... می توان به عادات شخصی متعددی اشاره کرد که زن و مرد باید قبل از ازدواج به آن توجه داشته باشند. مثلا اگر یکی از آنها سیگاری باشد و دیگری نه، این اختلاف می تواند در رابطه زناشویی آنها دردسرساز شود. اگر یکی از آنها به خوردن غذاهای مقوی علاقمند باشد و دیگری به این که چه می خورد بها ندهد، مشکلاتی در زندگی زناشویی ایجاد می کند.

3 ـ استفاده از پول:

بسیاری از زوج ها در اثر نداشتن توافق بر سر مسائل مالی دچار مشکل می شوند.
یکی به فکر آینده است و می خواهد پولش را پس انداز کند و دیگری به خرج کردن پول و خوش بودن در لحظه علاقمند است. یکی معتقد به ریسک کردن است و دیگری فکر می کند که باید به تدریج و با ضریب اطمینان بالا بر دارایی های خود بیفزاید. یکی می گوید درآمد را باید خرج فرزندان کرد و دیگری می خواهد پول را نگه دارد. اختلافاتی از این قبیل می تواند شیرازه زندگی زناشویی را تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل لازم است که قبل از ازدواج در این موارد بیشتر موشکافی شود.

4 ـ علایق و مهارت های کلامی
 

اگر یکی از طرفین ازدواج زیاد حرف بزند و دیگری کم حرف باشد، چه مشکلی پیش می آید؟ اگر زن و مرد علاقمند به گفتگو و دیگری خواهان سکوت باشد، استرس فراوانی ایجاد می شود. اگر کسی هنگام صرف غذا علاقمند به صحبت باشد و همسرش بخواهد هنگام صرف غذا سکوت کند یا اگر یکی از طرفین ازدواج به صحبت تلفنی طولانی علاقمند باشد، زمینه های اختلاف را پایه ریزی کرده اند. اما افرادی که با هم ازدواج کرده اند و در موارد فوق اختلاف دارند، چه ویژگی هایی را باید در خود بپرورانند تا بتوانند به زندگی زناشویی ادامه دهند؟
در پاسخ به طور خلاصه باید گفت اگر زوجین دارای ویژگی انعطاف پذیری باشند، می توانند به جای این که تحت تاثیر اختلافات قرار گیرند، با تفاوت ها کنار بیایند و برای حل مشکلات راه حل های مناسبی پیدا کنند.
منبع: نشریه راه موفقیت شماره 21.